تشخیص کم خونی از روی آزمایش خون مطمئنترین راه است. آنمی یا همان کم خونی به دلیل اختلال در سلولهای خونی اتفاق میافتد. بروز این بیماری تنها به ژنتیک بستگی ندارد. گاهی اوقات به دلیل رژیم غذایی نامناسب بدن با فقر آهن مواجه میشود. در چنین حالتی کم خونی ناشی از کمبود آهن رخ خواهد داد. در این حالت نیز بیمار علائمی مانند خستگی و ضعف و کمبود انرژی، سرگیجه و سردرد را تجربه خواهد کرد. با آزمایش کم خونی فقر آهن به راحتی میتوانید به این مشکل پی ببرید. با هومکا همراه باشید تا بیشتر راجع به تست کم خونی بدانید.
این مقاله صرفا برای معرفی آزمایش کم خونی تنظیم شده است. برای تفسیر آزمایش لازم است با پزشک معالج مشورت داشته باشید.
آزمایش کم خونی چیست؟
در آزمایش کم خونی سلولهای خونی مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت. در این میان شاید بیشتر از همه آزمایش CBC به گوش آشنا باشد. این آزمایش مربوط به شمارش همه سلولهای خونی است. در طی آن گلبولهای سفید، قرمز و پلاکتها مورد بررسی قرار میگیرند. این آزمایش به تنهایی شامل ۱۰ تا ۱۱ فاکتور آزمایشی است که هر کدام از آنها برای تشخیص کم خونی، پایش بیماری و درمان مورد استفاده قرار میگیرند.
هدف از انجام آزمایش کم خونی چیست؟
انجام تست کم خونی میتواند دلایل متعددی داشته باشد. بصورت کلی پزشک و یا بیمارستان جهت پایش و بررسی سلامت گلبولهای خونی، میزان و سطح اکسیژن رسانی و رنج نرمال هموگلوبین در بدن ممکن است انجام تست کم خونی را برای فرد ضروری بداند.
جالب است بدانید که آزمایش کم خونی در بسیاری از موارد میتواند به تشخیص انواع عفونتها، بیماریهای مزمن داخلی و حتی تشخیص سرطان لوسمی (خون) کمک کند.
آزمایش کم خونی چه زمانی انجام میشود؟
- اگر فرد نشانههایی از بیماریهای مرتبط با خون همچون لوسمی، آنمی و پلی سیتمی ورا داشته باشد.
- بصورت چکاپ و توصیه دورهای پزشک.
- فرد خونریزی داشته باشد.
- بیمار از ضعف، خستگی دائمی و کبودی اندام رنج ببرد.
- بیمار تحت درمان شیمی درمانی است و باید تاثیر دارو بر روی گلبولهای خونی مورد بررسی قرار بگیرد.
- بیماری نشانههایی از التهاب و عفونت دارد.
اگر پزشک هومکا توصیه به انجام تست کم خونی کرده و یا اینکه شما توسط پزشک دیگری توصیه به انجام آن شدید و امکان خروج از منزل را ندارید میتوانید تست کم خونی را در منزل هومکا را دریافت نمایید. برای ورود به صفحه ثبت رایگان درخواست آزمایش کم خونی در منزل بر روی آیکون زیر کلیک کنید.
چند نوع آزمایش کم خونی داریم؟
تستهای آزمایشگاهی رایج که در ارزیابی تشخیصی کمخونی استفاده میشود، عبارتند از:
✔ شمارش کامل سلولهای خون یا CBC
آزمایش خون، قطعیترین روش برای تشخیص کمخونی است و میتواند به کاهش کم خونی کمک کند. شمارش کامل خون (CBC) مهمترین آزمایشی است که برای تشخیص کم خونی استفاده می شود. این یک آزمایش استاندارد خون است. برای آزمایش کم خونی CBC نیاز به آماده سازی خاصی ندارید.
در تست شمارش کامل سلولهای خون، تعداد و نسبت هر یک از انواع مختلف سلولهای خونی مانند گلبولهای قرمز، گلبول های سفید و پلاکتها بررسی میشوند. این سلولها در مغز استخوان تولید میشوند. در ادامه به بررسی هریک از آنها پرداخته شده است:
۱- گلبولهای سفید (WBC)
خون حاوی چند نوع سلول مختلف است. گلبولهای سفید یا همان wbc یکی از انواع سلولهایی هستند که در خون یافت میشوند. این سلولها بخشی از پاسخ ایمنی بدن هستند. گلبول های سفید خون، در سیستم لنفاوی و بافتها یافت میشوند. از آنجا که سیستم لنفاوی و بافتها، بخش مهمی از سیستم ایمنی را تشکیل میدهند؛ این سلول ها باعث محافظت در برابر عفونتها میشوند.
در صورت ایجاد عفونت، گلبولهای سفید به باکتری و ویروسها حمله میکنند و عفونت را بین میبرند. پنج نوع گلبول سفید با عملکردهای مختلف وجود دارند: لنفوسیتها، نوتروفیلها بازو فیل ها ، مونوسیتها و ائوزینوفیلها . تعداد هر یک از انواع گلبولهای سفید اطلاعات مهمی در مورد سیستم ایمنی بدن ارائه میدهد. تعداد گلبولهای سفید ممکن است به دلایلی افزایش یا کاهش پیدا کند. به عنوان مثال، وقتی بدن دچار عفونت میشود، تعداد لنفوسیتها ممکن است که افزایش پیدا کند. وقتی فرد آلرژی دارد، ممکن است که تعداد ائوزینوفیلها افزایش پیدا کند.
۲- گلبولهای قرمز(RBC)
گلبولهای قرمز یا همان rbc در مغز استخوان تولید و هنگامی که بالغ شدند وارد جریان خون میشوند. معمولاً، گلبولهای قرمز اندازه و شکل یکسانی دارند، اما عاملی مانند کمبود آهن باعث تغییر در ظاهر این گلبولها میشود. به این دلیل که طول عمر یک گلبول قرمز زیاد نیست، مغز استخوان باید به منظور جایگزین کردن گلبولهای قرمز پیر و تخریب شده، گلبولهای جدید تولید کند. کاهش گلبول قرمز میتواند مشکلات مغز استخوان، سرطان خون و سوء تغذیه را نشان دهد. افزایش گلبول قرمز میتواند مشکلات قلبی، بیماری کلیوی و کمبود آب را نشان دهد. در بیماری کمخونی، گلبول های قرمز تحت تاثیر قرار می گیرند. هنگام کمخونی، تعداد گلبولهای قرمز و مقدار هموگلوبین کاهش پیدا میکند.
۳- پلاکتها
پلاکتها در خون گردش میکنند و برای لخته شدن طبیعی خون لازم هستند. کوچکترین نوع سلول خونی، پلاکتها هستند.آزمایش هماتوکریت ( HCT) . و آزمایش هموگلوبین (HGB) نشان میدهند کم خونی وجود دارد یا نه. افزایش پلاکت بیش از حد طبیعی میتواند باعث لخته شدن خون شود. افزایش پلاکت باعث بروز کمخونی یا آنمی میشود.
سطح نرمال hct به شرح زیر است:
- حد نرمال برای آقایان ۴۵ تا ۵۲.
- حد نرمال برای بانوان ۳۷ تا ۴۸.
۴- هماتوکریت
هماتوکریت از گلبولهای قرمز تشکیل شده است. سطح پایین هماتوکریت میتواند کم خونی، مشکلات مغز استخوان را نشان دهد. سطح بالای هماتوکریت میتواند نشان دهنده کم آبی، پلی سیتمی و بیماریهای قلبی مادرزادی باشد.
۵- هموگلوبین (Hgb)
بخش عمدهای از گلبولهای قرمز خون را هموگلوبین تشکیل میدهد. آزمایش هموگلوبین، میزان هموگلوبین خون را اندازه گیری میکند. با اندازهگیری میزان هموگلوبین میتوان از توانایی خون در حمل اکسیژن در بدن اطلاع پیدا کرد.
✔ آزمایش لکهگذاری خون (PBS)
این نوع آزمایش به منظور بررسی مشکلات غیر عادی در سلولهای خونی انجام میشود. سه گروه از سلولهای خون که در این آزمایش بررسی میشوند، عبارتند از:
گلبولهای قرمز:اکسیژن را به سرتاسر بدن هدایت میکنند.
گلبولهای سفید: در مقابله با عفونتها و بیماریهای التهابی به بدن کمک میکنند.
پلاکتها: در روند لخته شدن خون بسیار نقش مهمی دارند.
اطلاعات آزمایش pbs به پزشک کمک میکند تا بیماریهای خونی مانند کم خونی یا سایر بیماریهای احتمالی را تشخیص دهد. بالا بودن یا پایین بودن تعداد گلبولهای سفید میتواند نشاندهنده وجود برخی بیماریمانند کمخونی باشد.
✔ تجزیه و تحلیل ادرار
در آزمایش ادرار ، میتوان وجود خون در ادرار و همچنین سایر مشکلات مانند عفونت دستگاه ادراری یا بیماریهای مربوط به مثانه را که میتواند منجر به کم خونی شود را تشخیص داد.
علت کم خونی در زنان چیست؟
کم خونی هنگامی رخ میدهد که میزان هموگلوبین در گلبولهای قرمز خون کاهش پیدا میکند. هموگلوبین یک نوع پروتئین در خون است که وظیفهی حمل اکسیژن را برعهده دارد. رایجترین نوع کمخونی، کمخونی ناشی از فقر آهن است. بدن برای تولید هموگلوبین به آهن نیاز دارد. وقتی که در خونبه اندازه کافی آهن وجود نداشته باشد، اندامهای دیگر بدن نمیتوانند مقدار اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند. در خانم ها به علت از دست دادن خون به دلیل قاعدگی یا حاملگی، بیماری کم خونی رایج است.
تستهای آزمایشگاهی مکمل تست کم خونی
- هماتوکریت: در این تست میزان و درصد گلبولهای قرمز در کل حجم خون مورد بررسی قرار میگیرد. ( HCT).
- هموگلوبین: در این تست میزان کل هموگلوبینی که در خون وجود دارد را میسنجند.
- آزمایش mcv یا حجم گویچهای: این تست میزان سطح گلبولهای قرمز کامل را میسنجد.
- آزمایش RDW : گلبولهای قرمز خون به لحاظ سایز و حجم مورد اندازهگیری قرار میگیرند.
- آزمایش RBC : در این تست گلبولهای قرمز نمونه خون مورد شمارش قرار میگیرند.
موارد ذکر شده درآزمایش CBC بررسی میشوند اما آزمایشات مکمل این تست نیز وجود دارند:
- آزمایش PBS. این تست به بررسی پلاکت، گلبولهای سفید و قرمز خون می پردازد.
- آزمایش iron یا fe : در این تست سطح آهن بررسی میشود.
- آزمایش ESR: این تست عفونت در بدن را تشخیص خواهد داد.
- آزمایش reticulocyte count. این تست با هدف تشخیص درجه کمخونی و عملکرد مغز استخوان تجویز میشود.
- آزمایش CRP . این تست نیز به بررسی سطح عفونت در بدن می پردازد.
- آزمایش Vitamin B12 . سطح ویتامین b12 در این تست ارزیابی میشود.
- آزمایش folate . در این تست سطح فولات بدن بررسی خواهد شد.
- آزمایش Hemoglobin
- آزمایش G6PD. این تست مربوط به حساسیت باقالی است که به عنوان فاویسم شناخته میشود.
- آزمایش electrophoresis. در این تست به بررسی انواع هموگلوبین پرداخته میشود
چگونه کمخونی را درمان کنیم؟
کم خونی بیماری است که در کنار درمان دارویی و پزشکی احتیاج به یک تغذیه قوی و سالم نیز دارد. بنابراین اگر تاکنون به تغذیه خود در درمان کم خونی توجهی نداشتید مشاوره هومکا توصیههایی برای شما دارد:
- برای مدیریت کم خونی میتوانید هر روز یک لیوان ماست و یک قاشق چایخوری زردچوبه را ترکیب و میل کنید.
- سبزیجات بهترین مواد غذایی برای کاهش فقر آهن هستند، در هفته چندبار از سبزیجات سبز بویژه اسفناج، کرفس و کلم بروکلی مصرف کنید.
- مصرف مکمل ویتامین C را دنبال کنید و با تجویز پزشک آن را ادامه دهید. البته میوههای حاوی ویتامین C نیز موثر هستند.
- نوشیدنیهای خونساز را فراموش نکنید. آب میوه انار و یا چغندر قرمز بهترین گزینه درمان کم خونی هستند.
- آب آشامیدنی را در ظرف مسی نگهداری کنید و سپس میل کنید.
- اگر در خشکبار دنبال ویتامین C هستید خرما و کشمش مصرف کنید، آنها را جایگزین قندهای مضر کنید.
- برای افزایش آهن خون مصرف روزانه کنجد توصیه میشود.
برای دریافت مشاوره رایگان در خصوص آزمایش کم خونی در منزل بر روی دکمه تماس زیر کلیک کنید.
درمان کمخونی و تنگی نفس
تمام بیماریها و بویژه بیماری کم خونی همراه با علائم خفیف و شدید بسیار خود را نشان میدهند. اغلب افراد مبتلا به کم خونی از تنگی نفس شکایت دارند. تنگی نفس ناشی از فقر آهن که بخاطر سطح پایین هموگلوبین بروز میکند، نشان میدهد که بدن نمیتواند اکسیژن کافی به بافتها و عضلات بدن برساند. بنابراین تنگی نفس خود باعث میشود که برخی از اعضای بدن بیشتر تحت فشار قرار بگیرند. تنگی نفس و کمبود اکسیژن ناشی از فقر آهن خود علائم و عوارض دیگری همچون تپش قلب، رنگ پریدگی و سردرد را به همراه دارد.
ضربان قلب بالا و کمخونی
کم خونی خود به عنوان بحران خاموش قلب و عروق معرفی میشود، چراکه سطح پایین هموگلوبین باعث میشود که قلب برای اکسیژن سازی فعالیت بیشتری کند و تحت فشار باشد، بنابراین فرد همیشه ضربان قلب بالایی دارد و احساس ناراحتی و نا آرامی میکند.
قلب در این بیماری به اجبار برای انتقال اکسیژن فعالیت بیشتری از خود نشان میدهد، بنابراین تپش بیشتری احساس میکنید و نبض نامنظمی خواهید داشت. البته بعد از تپش قلب عارضههای دیگری همراه آن خواهند آمد. افزایش حجم قلب، نارسایی قلبی و سوفل قلبی و حتی خطر سکته از جمله خطراتی است که ضربان قلب بالا ناشی از کم خونی بهمراه میآورد.
کمخونی شدید تالاسمی به چه معناست؟
- تالاسمی یا کم خونی شدید یکی از اختلالاتی است که در گروه اختلالات وراثتی و ژنتیکی قرار میگیرد.
- هنگامی که تعداد شمارگان گلبولهای قرمز و هموگلوبینها در بدن فرد کمتر از حد نرمال مردان یا زنان باشد فقر آهن یا تالاسمی رخ میدهد.
- از آنجایی که در تالاسمی فرد مبتلا اکسیژنرسانی کافی در اندامهایش صورت نمیگیرد در صورت با علائم شاخصی خود را نشان میدهد. همچون تغییر حالت اسکلت و استخوانهای صورت، رنگ پریدگی دائمی، ورم زبان و خستگی دائمی.
- وظیفه انتقال اکسیژن در خون با هموگلوبین است که دو زیر واحد بتا و آلفا دارد.
- اگر این دو زیر واحد به حد کافی در بدن وجود نداشته باشد سلولهای خونی از حالت عادی خارج شده و رشد نمیکنند و برای جابجایی اکسیژن ضعیف خواهند بود بنابراین فرد از زمان تولد و نوزادی دچار کم خونی شدید و یا تالاسمی خواهد بود.
علائم کم خونی در مردان چیست؟
جالب است بدانید که علائم و دلایل بروز کم خونی در مردان متفاوت از علائم و دلایل در زنان است. اغلب مردان به دلایلی متفاوتی همچون خونریزی هموروئید، زخم معده، بیماریهای مزمن و اختلال در جذب آهن دچار کم خونی میشوند و حتی در بیشتر موارد نمیتوانند علائم خود را تشخیص بدهند:
- احساس خستگی مفرط دارید و نمیتوانید کار کنید.
- بدون دلیل دچار تهوع میشوید.
- ناخنهایتان پوسته و گود میشود.
- تمرکز کافی ندارید.
- دست و پایتان سوزن سوزن میشود.
- ضربان قلبتان افزایش یافته.
- دچار ریزش مو شدید.
کم خونی پنهان چه علائم دارد؟
گاهی افراد مبتلا به کم خونی در ابتلا به بیماری تا مدتها با خبر نمیشوند، چراکه بیماری بدون هیچگونه علامتی و یا با علائمی بسیار خفیف و ناچیز گسترش پیدا میکند، بنابراین در اینصورت میگویند که بیمار کم خونی پنهان دارد. خستگی مقطعی، اشتهای کم، کاهش نیرو و انرژی فرد و رنگ پریدگی مقطعی پوست ممکن است نشانههایی پنهان از کم خونی در بدن باشند.
اگر به علائمی در بدن خود مشکوک هستید و احساس میکنید در خطر ابتلا به کم خونی هستید اما نمیخواهید به آزمایشگاه مراجعه کنید، میتوانید با هومکا تماس بگیرید و بصورت آنلاین و یا در منزل آزمایش کم خونی را انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش کم خونی در منزل بر روی دکمه تماس زیر کلیک کنید.
علائم رایج کم خونی چه چیزهایی هستند؟
همانطور که متوجه شدید فقر آهن و کم خونی شدید ناشی از کمبود هموگلوبین در خون و عدم اکسیژن رسانی صحیح به ارگانهای بدن است. این بیماری با علائم متفاوتی در زنان و مردان ظهور میکند اما علائمی مشترک نیز وجود دارد:
- خستگی: فرد بدون دلیل و حتی پس از استراحت کافی احساس خستگی و کسالت دارد.
- بیرنگی صورت و کف دست: درصورتی که خون و اکسیژن کافی به اعضای بدن شما نرسد بخصوص در کف دست و داخل پلک قابل تشخیص خواهد بود با رنگ پریدگی پوست و مخاط داخل چشم.
- تپش قلب و نامنظم شدن ضربان.
- اختلال در تنفس.
- خواب رفتن اندام بخصوص دست و پا.
- بدون دلیل دچار استرس و اضطراب شدن.
- تمایل به خوردن چیزهای غیر متعارف همچون گچ و کاغذ.
- بروز ریزش موی شدید.
- سیاه شدن مدفوع.
- خونریزی شدید در دوره قاعدگی.
علائم و نشانههای کم خونی بسته به علت متفاوت است. علائم و نشانه های کم خونی، در صورت بروز، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- ضعف
- پوستی کم رنگ یا زردرنگ
- ضربان های قلب نامنظم
- تنگی نفس
- سرگیجه یا سبکی سر
- درد قفسه سینه
- دست و پای سرد
- سردرد
در ابتدا کم خونی ممکن است آنقدر خفیف باشد که متوجه آن نشوید. اما علائم آن با بدتر شدن کم خونی بدتر میشوند.
نشانههای کم خونی در کودکان چیست؟
اگر کودک در مراحل نخستین فقر آهن باشد تشخیص آن بدون ویزیت متخصص غیرممکن است اما اگر علائمی دیگری در کودک خود مشاهده کردید از پزشک در منزل یا تست کم خونی در منزل و یا متخصص در مراکز درمانی کمک بگیرید:
- تنگی نفس و دشوار شدن تنفس.
- زرد شدن رنگ پوست.
- مشاهده خون در مدفوع کودک.
- بیقراری و بدخلق شدن.
- ضعف جسمانی کودک.
- خستگی حتی پس از استراحت کافی.
- شکنندگی ناخنها.
البته این موارد تنها بخشی از علائم کم خونی هستند و ممکن است کم خونی در فرزند شما با علائمی دیگر خود را نشان دهد.
تشخیص کم خونی از طریق آزمایش خون در منزل
تشخیص کم خونی با آزمایش خون در منزل یکی از خدمات آزمایشگاهی هومکا به کاربران خود ارائه میدهد. اگر علائم کم خونی را در خود و یا بیمار بستری در منزل مشاهده کردید و نمیتوانید بیمار را به آزمایشگاه و یا مراکز درمانی انتقال دهید کافیست با هومکا تماس بگیرید.
چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست کم خونی میشود؟
عللی وجود دارند که شاید سبب تداخل و اعلام نتایج کاذب شوند:
- هیجان، ورزش و ارتفاع زیاد بر روی تست پلاکت تاثیر میگذارد.
- بارداری و ارتفاع بر سطح هموگلوبین موثر است.
- دهیدراسیون و بارداری بر هماتوکریت موثر است.
- ورزش، بارداری، شرایط فیزیولوژیک و ارتفاع زیاد بر تست گلبولهای قرمز موثر است.
- درد، تب و ریتم ساعتی بر سطح گلبولهای سفید تاثیر میگذارد.